Нацыянальнай стратэгіяй па абыходжанні з цвёрдымі камунальнымі адходамі (ТКА) і другаснымі матэрыяльнымі рэсурсамі ў Беларусі на перыяд да 2035 года пастаўлена задача ўдасканалення сістэмы, павелічэння ўзроўню перапрацоўкі і выкарыстання адходаў. Мэтавыя паказчыкі і мерапрыемствы ў гэтай сферы вызначаны ў дзяржпраграме “Камфортнае жыллё і спрыяльнае асяроддзе” на 2021-2025 гады. Адмысловая ўвага надаецца мінімізацыі выкарыстання пластыкавага пакавання. Так, з 2020 года рэалізуецца план мерапрыемстваў, накіраваных на паэтапнае зніжэнне выкарыстання палімернай упакоўкі з яе замяшчэннем на экалагічна бяспечную. Намеснік начальніка галоўнага ўпраўлення рэгулявання абыходжання з адходамі, біялагічнай і ландшафтнай разнастайнасці – начальнік упраўлення рэгулявання абыходжання з адходамі Міністэрства прыродных рэсурсаў і аховы навакольнага асяроддзя Максім Тарасаў расказаў у прэс-цэнтры БЕЛТА аб дзяржаўнай палітыцы ў галіне абыходжання з адходамі і мерах, накіраваных на мінімізацыю. выкарыстання пластыкавай упакоўкі.
Аб дзяржпалітыцы Беларусі ў галіне абыходжання з адходамі
Прававыя асновы абыходжання з адходамі ў Рэспубліцы Беларусь вызначаны Законам ад 20 ліпеня 2007 г. №271-3 “Аб абыходжанні з адходамі”. Ён накіраваны на змяншэнне аб’ёмаў утварэння адходаў і прадухіленне іх шкоднага ўздзеяння на навакольнае асяроддзе, здароўе грамадзян, маёмасць, якая знаходзіцца ва ўласнасці дзяржавы, маёмасць юрыдычных і фізічных асоб, а таксама на максімальнае выкарыстанне адходаў, у тым ліку ўцягванне адходаў у грамадзянскі абарот. У мэтах удасканалення заканадаўства ў сферы абыходжання з адходамі і з улікам практыкі прымянення прыняты Закон ад 29 снежня 2023 г. №333-3 «Аб змяненні Закона Рэспублікі Беларусь «Аб абыходжанні з адходамі», які ўступае ў сілу з 6 кастрычніка 2024 г.
Максім Тарасаў адзначыў, што згодна з новай рэдакцыяй Закона зведала змены тэрміналогія ў галіне абыходжання з адходамі. Таксама былі ўдакладнены асноўныя прынцыпы ў галіне абыходжання з адходамі, уведзены асноўныя напрамкі адзінай дзяржаўнай палітыкі ў гэтай галіне ў парадку іх прыярытэтнасці: прадухіленне адукацыі адходаў, памяншэнне аб’ёмаў адукацыі адходаў, перапрацоўка адходаў, прымяненне адходаў для вытворчасці (выпрацоўкі) энергіі, прымяненне адходаў для выканання работ (аказання паслуг), абясшкоджванне адходаў
Для выключэння неабгрунтаванага пасярэдніцтва пры абыходжанні з адходамі і прадухілення траплення іх у навакольнае асяроддзе ў новай рэдакцыі Закона ўдакладнена кола суб’ектаў і аб’ектаў, якім могуць адчужацца адходы і ў якіх мэтах. Так, у прыватнасці, адчужэнне адходаў іншаму суб’екту гаспадарання, які ажыццяўляе абыходжанне з адходамі, дапускаецца толькі ў мэтах іх нарыхтоўкі або сартавання (суб’ектам гаспадарання, якія ажыццяўляюць адпаведную дзейнасць), выкарыстання, абясшкоджвання (на аб’екты, уключаныя ў рэестр аб’ектаў захоўвання, пахавання і абясшкоджвання адходаў). ). Таксама адчужэнне дапускаецца для выканання навукова-даследчых, доследна-канструктарскіх і доследна-тэхналагічных работ, звязаных з выкарыстаннем і абясшкоджваннем адходаў і ў выпадку іх вывазу на выкарыстанне, абясшкоджванне, пахаванне і захоўванне за межы Беларусі.
“У сувязі з гэтым выключаецца неабходнасць рэгістрацыі здзелак аб перадачы небяспечных адходаў на пэўны тэрмін (акрамя дагавора перавозкі) або аб адчужэнні небяспечных адходаў іншаму суб’екту гаспадарання”, – падкрэсліў Максім Тарасаў.
Таксама у новай рэдакцыі Закона прадугледжаны нормы, якія датычацца набыцця права ўласнасці на адходы спажывання і другасныя матэрыяльныя рэсурсы, атрыманыя ў выніку зносу аб’ектаў і якія маюць кошт.
«Юрыдычная асоба, якая аказвае паслугі па абыходжанні з цвёрдымі камунальнымі адходамі, у дачыненні да адходаў спажывання набывае права ўласнасці на такія адходы з моманту іх размяшчэння ў санкцыянаваных месцах захоўвання адходаў фізічнымі асобамі, якія з’яўляюцца адначасова вытворцамі і ўласнікамі такіх адходаў. Акрамя гэтага, права ўласнасці на ВМР, атрыманыя ў выніку зносу аб’ектаў і якія маюць кошт, з моманту ўтварэння такіх адходаў набываюць заказчык або падрадчык на падставе дагавора, які заключаецца ў адпаведнасці з грамадзянскім заканадаўствам », – распавёў прадстаўнік Мінпрыроды
Зведалі змены і нормы, якія тычацца «безгаспадарных» адходаў. Новай рэдакцыяй Закона вызначана, што адходы, выяўленыя на зямельных участках, лічацца ўласнасцю землекарыстальнікаў гэтых участкаў і яны абавязаны забяспечыць іх збор і выдаленне, а таксама прыняць іншыя меры па папярэджанні іх шкоднага ўздзеяння на навакольнае асяроддзе, здароўе людзей, маёмасць. У выпадку выяўлення вытворцаў адходаў, якія размясцілі адходы на зямельных участках, якія ім не належаць, яны ўбіраюць гэтыя адходы, прымаюць іншыя меры па прадухіленню іх шкоднага ўздзеяння або кампенсуюць кошт такіх работ землекарыстальнікам.
Таксама удакладнена кола суб’ектаў гаспадарання, для якіх былі прадугледжаны выключэнні ў частцы захавання агульных патрабаванняў заканадаўства пры абыходжанні з адходамі. Калі раней індывідуальным прадпрымальнікам і мікраарганізацыям пры ажыццяўленні эканамічнай дзейнасці давалася права не прызначаць службовых асоб, адказных за абыходжанне з адходамі, не распрацоўваць інструкцыі па абыходжанні з імі, а таксама не весці ўлік і не праводзіць іх інвентарызацыю, то ў адпаведнасці з новай рэдакцыяй ад такіх абавязкаў не вызвалены толькі тыя ІП і мікраарганізацыі, якія працуюць па накіраванні нарыхтоўкі, сартавання, абясшкоджвання, выкарыстання, пахавання і доўгачасовага захоўвання адходаў. Таксама ІП, якія ажыццяўляюць такую дзейнасць, павінны весці ўлік адходаў і праводзіць іх інвентарызацыю.
Новай рэдакцыяй Закона перагледжаны шэраг новых патрабаванняў да ажыццяўлення дзейнасці па выкарыстанні, абясшкоджванні, захаванні і захоўванні адходаў, у тым ліку да размяшчэння, будаўніцтва, эксплуатацыі, вываду з эксплуатацыі або зносу аб’ектаў, на якіх такая дзейнасць ажыццяўляецца. У прыватнасці, выкананне навукова-даследчых, доследна-канструктарскіх і доследна-тэхналагічных работ, звязаных з выкарыстаннем і абясшкоджваннем адходаў, дапускаецца толькі ў адпаведнасці з прыярытэтнымі напрамкамі навуковай, навукова-тэхнічнай і інавацыйнай дзейнасці і адносна колькасці адходаў, устаноўленай тэхнічным заданнем. Дапускаецца выкарыстанне адходаў фізічнымі асобамі для ўласных патрэб, за выключэннем забароненых. Дапускаецца выкарыстанне адходаў (каштарысу) ад уборкі тэрыторый (за выключэннем тэрыторый прамысловых прадпрыемстваў) для ізаляцыі слаёў адходаў.
Акрамя раней дзеючых забарон, таксама забараняецца выкарыстанне, абясшкоджванне і пахаванне суб’ектамі гаспадарання адходаў без наяўнасці адпаведнага тэхналагічнага рэгламенту, пахаванне адходаў і адходаў спажывання, якія падлягаюць абясшкоджванню і не прайшлі сартаванне (з выключэннямі) і іншае.
Для сістэматызацыі і забеспячэння бяспечнага абыходжання з медыцынскімі адходамі і адходамі, якія ўтвараюцца пры выкананні задач па забеспячэнні нацыянальнай бяспекі і абароны, новай рэдакцыяй Закона прадастаўлены паўнамоцтвы Міністэрству аховы здароўя сумесна з Міністэрствам прыродных рэсурсаў і аховы навакольнага асяроддзя на ўстанаўленне парадку абарачэння з медыцынскімі адходамі, а Міністэрству абароны па ўзгадненні з Мінпрыроды – парадку абясшкоджвання адходаў, якія ўтвараюцца пры выкананні задач па забеспячэнні нацыянальнай бяспекі і абароны.
Мінімізацыя выкарыстання пластыкавага пакавання
У мэтах мінімізацыі выкарыстання пластыкавай упакоўкі Урадам у 2020 годзе зацверджаны і рэалізуецца план мерапрыемстваў, накіраваных на паэтапнае зніжэнне выкарыстання палімернай упакоўкі з яе замяшчэннем на экалагічна бяспечную.
Планам прадугледжана 19 мерапрыемстваў у пяці асноўных напрамках: удасканаленні сістэмы абыходжання з адходамі і скарачэння выкарыстання палімернай упакоўкі, мерапрыемствы ў галіне правядзення навуковых даследаванняў, у галіне вытворчасці і выкарыстання экалагічна бяспечнай упакоўкі, у галіне тэхнічнага рэгулявання і скарачэння імпарту. упакоўкі, а таксама ў галіне інфармацыйна-асветніцкай палімернай работы сярод насельніцтва, дзяцей і моладзі, – растлумачыў Максім Тарасаў. – Па выніках 2023 года з 19 запланаваных мерапрыемстваў каля 10 выканана згодна з устаноўленымі тэрмінамі, 3 мерапрыемствы выконваюцца на пастаяннай аснове, 6 – запланаваны да выканання ў 2024-2025 гадах».
У галіне вытворчасці і выкарыстання экалагічна бяспечнай упакоўкі ў Беларусі на пастаяннай аснове вядуцца работы па стварэнню новых і мадэрнізацыі існуючых вытворчасцей экалагічна бяспечнай упакоўкі (з паперы, кардону, шкла, у тым ліку аднаразовага посуду). Ключавымі вытворцамі экалагічна бяспечнага пакавання з’яўляюцца цэлюлозна-папяровыя прадпрыемствы канцэрна «Беллеспаперапрам».
Максім Тарасаў прывёў прыклады, якія гавораць аб павелічэнні вытворчасці экалагічна бяспечнага пакавання і як следства – паніжэнні выкарыстання пластыкавага пакавання.
«Так, з 2020 года ў выніку мадэрнізацыі наяўнай на УП «Папяровая фабрыка» Дзяржзнака папяровай машыны гадавая прадукцыйнасць выпуску пакавальнай паперы з бар’ернымі ўласцівасцямі павялічылася на 300 т у параўнанні з 2019 годам. Тэмп росту ў 2023 годзе аб’ёму вытворчасці экалагічна бяспечнай упакоўкі на УП “Папяровая фабрыка” Дзяржзнака склаў 108 працэнтаў да ўзроўню 2022 года. ААТ «Віцебскі картанажна-паліграфічны камбінат «Пакроўскі» ў 2022 годзе ўведзена ў эксплуатацыю лінія вытворчасці гафракаробаў. У выніку тэмпы росту аб’ёмаў вытворчасці прадукцыі з гофракардону ў 2023 годзе ў параўнанні з 2022-м склалі 118,9 працэнта. Шэраг прадпрыемстваў працягваюць нарошчваць аб’ёмы вытворчасці. ТАА “Суперпак компані” забяспечаны прырост аб’ёмаў вытворчасці мяшкоў папяровых да 2022 года на 10,87%. ТАА «Барынпак» за 2023 год выраблена больш за 250 тыс. адзінак самазборнай упакоўкі для агародніны, садавіны і ягад з драўнянавалакністых пліт высокай шчыльнасці, што ў 4,5 раза больш, чым у папярэднім годзе», – адзначыў ён.
Што да пытання перапрацоўкі адходаў палімернай упакоўкі, то сітуацыя ў рэспубліцы ідзе наступным чынам. У рэестры аб’ектаў па выкарыстанні адходаў зарэгістравана каля 1,7 тыс. аб’ектаў па выкарыстанні адходаў, з іх больш за 160 па выкарыстанні розных відаў адходаў пластыка, у тым ліку і адходаў палімернай упакоўкі. Згодна з данымі дзяржстатсправаздачнасці Мінпрыроды па выніках 2022 года ўзровень выкарыстання палімерных адходаў, якія адносяцца да адходаў вытворчасці, склаў 92 працэнты. Паступова растуць і аб’ёмы сабраных ад насельніцтва адходаў пластмас. За апошнія дзесяць гадоў гэты паказчык павялічыўся прыкладна ў 4 разы (з 27,3 тыс.т у 2012 годзе да 106,8 тыс.т у 2022 годзе і 113,5 тыс.т у 2023 годзе).
Інфармацыя БЕЛТА
