Сёння пад старшынствам Міністра прыродных рэсурсаў і аховы навакольнага асяроддзя Андрэя Худыка адбылося пашыранае пасяджэнне калегіі прыродаахоўнага ведамства – падведзены вынікі дзейнасці ў 2023 годзе і пастаўлены задачы на 2024 год.
У мерапрыемстве прынялі ўдзел прадстаўнікі апарата Савета Міністраў Рэспублікі Беларусь, Упраўлення спраў Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь, Генеральнай пракуратуры, Камітэта дзяржаўнага кантролю, Дзяржаўнай інспекцыі аховы жывёльнага і расліннага свету пры Прэзідэнце Рэспублікі Беларусь, Міністэрства архітэктуры і будаўніцтва, Міністэрства лясной гаспадаркі, Міністэрства эканомікі, мясцовых органаў. улады, Беларускага прафесійнага саюза работнікаў лесу і прыродакарыстання, Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі, кіраўнікі структурных падраздзяленняў, тэрытарыяльных органаў і падпарадкаваных арганізацый Мінпрыроды, прадстаўнікі сродкаў масавай інфармацыі.
Адкрываючы пасяджэнне калегіі, Андрэй Худык звярнуў увагу на сімвалізм правядзення сённяшняга мерапрыемства ў Дзень абаронцаў Айчыны: «Працягваючы слаўныя традыцыі тых, хто забяспечыў нам мірнае жыццё ў свабоднай і незалежнай краіне, штодзённай працай кожны з нас робіць свой унёсак ва ўмацаванне і развіццё. Беларусі».
Перад тым, як агучыць вынікі дзейнасці прыродаахоўнага ведамства ў справаздачным перыядзе, Міністр адзначыў, што аб Мінпрыроды прынята думаць, як аб рэспубліканскім органе дзяржкіравання, які фактычна не ўдзельнічае непасрэдна ў фарміраванні ВУП і, адпаведна, у забеспячэнні росту эканомікі і дабрабыту нашых людзей.
“З аднаго боку, гэта так. Але разам з гэтым, усе павінны разумець, што наша праца іграе адну з першарадных роляў у фарміраванні спрыяльных умоў для камфортнага жыцця і стваральнай працы нашых грамадзян, а значыць і для развіцця эканомікі нашай дзяржавы, – заявіў ён. – Здаровае навакольнае асяроддзе – гэта падмурак, які прадвызначае якасць жыцця чалавека і яго магчымасць уносіць свой фундуш у павелічэнне нацыянальнага багацця і дабрабыту кожнага».
Пры гэтым Андрэй Худык не выключае, што гэты пералік у будучыні зыходзячы з пастаўленых задач будзе дапоўнены: «Мяркую, нейкія вузкія напрамкі трэба яшчэ выявіць і абмеркаваць, і, магчыма, мы будзем прапаноўваць дапоўніць гэты пералік. Але ўсё гэта ў працэсе працы. Прыкладна такая ж сітуацыя была з сіноптыкамі, калі Кіраўнік дзяржавы паставіў задачу палепшыць работу Белгідрамета».
Андрэй Худык з задавальненнем канстатаваў, што ў цэлым экалагічная сітуацыя ў Рэспубліцы Беларусь характарызуецца як спрыяльная, за мінулы год ведамствам забяспечана паляпшэнне якасці асноўных кампанентаў навакольнага асяроддзя.
«Адпаведна адна з асноўных задач па захаванні і прымнажэнні прыроднага патэнцыялу Рэспублікі Беларусь выконваецца, – падкрэсліў ён. – А пастаянную і пільную ўвагу, якую сёння ўдзяляе Кіраўнік нашай дзяржавы Аляксандр Рыгоравіч Лукашэнка і Урад пытанням аховы навакольнага асяроддзя, навядзення парадку на зямлі, развіцця мінеральна-сыравіннай базы – проста абавязвае ўсіх нас ісці як мінімум у нагу з тымі вынікамі, якія дэманструе наша. эканоміка, і аб якіх было сказанае Прэм’ер-міністрам на крайнім паседжанні Прэзідыўма Рады Міністраў. Мы абавязаны і надалей падтрымліваць зададзеныя вектары нашай працы».
Працягваючы даклад, кіраўнік Мінпрыроды праінфармаваў удзельнікаў пасяджэння аб асноўных выніках работы ведамства ў мінулым годзе, падрабязна спыняючыся на кожным напрамку дзейнасці.
Мінулы год стаў знакавым з пункту гледжання ўдасканалення заканадаўства ў галіне аховы навакольнага асяроддзя. У 2023 годзе прынята (выдадзена) 78 нарматыўных прававых актаў, у тым ліку: 1 Указ Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь, 5 Законаў Рэспублікі Беларусь, 2 распараджэнні Прэм’ер-міністра Рэспублікі Беларусь, 15 пастаноў Савета Міністраў Рэспублікі Беларусь, 55 пастаноў Мінпрыроды, з іх 19 – абавязковых для захавання тэхнічных нарматыўных прававых актаў (ТНПА). Маштабная работа праведзена для падрыхтоўкі прынцыпова новага для нашай краіны дакумента – праекта Канцэпцыі Экалагічнага кодэкса Рэспублікі Беларусь.
Дасягнуты ўстаноўленыя значэнні чатырох зводных мэтавых паказчыкаў Дзяржаўнай праграмы “Ахова навакольнага асяроддзя і ўстойлівае выкарыстанне прыродных рэсурсаў” на 2021 – 2025 гады: прырост рэсурсаў нафты – 457,0 тыс. тон (182,8 % ад плана) , зніжэнне выкідаў парніковых газаў да ўзроўню 1990 года – 40% (124% ад плана), апраўдвальнасць кароткатэрміновых прагнозаў надвор’я па абласных цэнтрах – 95,9% (на 3,1 працэнтнага пункта вышэй плана), удзельная вага плошчы асабліва ахоўных прыродных тэрыторый ( ААПТ) у агульнай плошчы краіны – 9,1% (100% ад плана).
У 2023 годзе забяспечаны прырост запасаў нафты, базальтаў, туфаў, глаўконітзмяшчальных парод, суглінку, валунна-жвірова-пячаснай сумесі, розных відаў пяску (выкарыстоўваемага для будаўніцтва, будаўніцтва і рамонту аўтамабільных дарог), торфу, прэсных і мінеральных падземных вод.
Падрыхтаваны і перададзены ў распрацоўку 47 разведаных радовішчаў (іх частак) карысных выкапняў, у тым ліку: пяску, пясчана-жвіровай сумесі, супескі, суглінку – 19, торфу – 18, калійных соляў – 3, нафты і нафтавага спадарожнага газу – 2, гліны тугаплаўкай – 1, сапрапелю – 2, мінеральных вод – 2.
Заданні, даведзеныя ў 2023 годзе рэспубліканскім планам па навядзенні парадку на зямлі, выкананы ў поўным аб’ёме за выключэннем мерапрыемства па рэкультывацыі выведзеных з эксплуатацыі міні-палігонаў (план – 55, рэкультывавана – 54) у выніку невыканання ў поўным аб’ёме аб’ёме мерапрыемства ў Гомельскай вобласці (Брагінскі раён).
У 2023 годзе зроблена пасадка 346,229 тыс. дрэў і 517,084 тыс. кустоў на прыдамавых і іншых тэрыторыях населеных пунктаў. У цэлым плошча азеляненых тэрыторый у гарадах, раённых цэнтрах рэспублікі павялічылася на 901,11 га. Узровень азелянёнасці дасягнуў патрэбнага паказчыка (40 працэнтаў) у 131 гарадах, раённых цэнтрах (99,2 працэнта ад іх агульнай колькасці).
У справаздачным перыядзе прадоўжана работа па рэгуляванні распаўсюджвання і колькасці інвазіўных раслін. Поўнасцю знішчана 743 месцы росту баршчэўніка Сасноўскага агульнай плошчай 647,4 га або амаль 14 працэнтаў ад агульнай плошчы яго росту (4639,1 га) і 1169 месцаў росту залатарніка канадскага агульнай плошчай 566,1 га або 12 працэнтаў ад агульнай плошчы ,8 га).
Па папярэдніх дадзеных у краіне ў 2023 годзе ўтварылася 3,95 млн. тон цвёрдых камунальных адходаў (ТКА) (у 2022 годзе – 3,93 млн. тон), сабрана (нарыхтавана) другасных матэрыяльных рэсурсаў (ВМР) 822 тыс. тон, узровень выкарыстання ТКО склаў 35,5% (у 2022 годзе – 32%).
У адпаведнасці з патрабаваннямі Кіраўніка дзяржавы, а таксама Урада аб мінімізацыі ўмяшання кантралюючых (наглядных) органаў у дзейнасць суб’ектаў гаспадарання Мінпрыроды прыняты меры па зніжэнні колькасці кантрольных мерапрыемстваў, якія праводзяцца. Так, за 2023 год праведзены 533 выбарачныя праверкі суб’ектаў гаспадарання, што на 30,3 працэнта менш, чым за 2022 год. Колькасць праведзеных маніторынгаў і мерапрыемстваў тэхнічнага (тэхналагічнага, праверачнага) у параўнанні з 2022 годам знізілася на 86,4 працэнта з улікам неабходнасці забеспячэння аптымізацыі іх колькасці.
У выніку да адміністрацыйнай адказнасці прыцягнута 3 004 вінаватых асобы на агульную суму больш за 3 851,1 тыс. рублёў (павялічылася на 39,9% у адносінах да 2022 года), 9 327 вінаватым асобам вынесены папярэджанні.
У справаздачным перыядзе таксама выяўлена 1785 фактаў прычынення шкоды навакольнаму асяроддзю, па якіх прад’яўлена 1599 прэтэнзій аб кампенсацыі шкоды, прычыненай навакольнаму асяроддзю, на агульную суму 10 604,4 тыс. рублёў.
У мінулым годзе забяспечана правядзенне 13 відаў маніторынгу навакольнага асяроддзя Нацыянальнай сістэмы маніторынгу навакольнага асяроддзя ў Рэспубліцы Беларусь. Падрыхтаваны навуковы агляд “Нацыянальная сістэма маніторынгу навакольнага асяроддзя Рэспублікі Беларусь: вынікі назіранняў, 2022 год”.
Вынікі маніторынгу якасці атмасфернага паветра ў гарадах рэспублікі сведчаць аб яго паляпшэнні. Гэтаму садзейнічаў кантроль за выкананнем мерапрыемстваў па скарачэнні выкідаў забруджвальных рэчываў у атмасфернае паветра. Так, у 2023 годзе толькі за кошт рэалізацыі мерапрыемстваў па будаўніцтве, рэканструкцыі, мадэрнізацыі газаачышчальных установак выкіды скараціліся на 4,4 тыс. тон.
Вынікам працы па паляпшэнні стану паверхневых водных аб’ектаў стала павелічэнне іх долі з 66% (2021 год) да 68% (2023 год), якім прысвоены добры і вышэй экалагічны статус. Рацыянальнаму выкарыстанню водных рэсурсаў садзейнічае ўцягненне сістэм абаротнага і паўторнага водазабеспячэння ў вытворчыя працэсы. Эканомія вады ў выніку ўкаранення такіх сістэм за 2023 склала 94,5%.
Аб’ём скіду недастаткова вычышчаных сцёкавых вод за справаздачны перыяд зменшыўся на 43% у параўнанні з 2022 годам. Тым самым, мэтавы паказчык Дзяржаўнай праграмы “Індэкс скіду недастаткова вычышчаных сцёкавых вод у водныя аб’екты” выкананы.
У мінулым годзе радыяцыйная абстаноўка на тэрыторыі краіны заставалася стабільнай. Інфармацыя з аўтаматычных пунктаў вымярэнняў таксама сведчыла аб стабільнасці радыяцыйнай абстаноўкі ў зонах уплыву Чарнобыльскай, Ігналінскай, Смаленскай, Ровенскай і Беларускай АЭС.
У пытаннях захавання і ўстойлівага выкарыстання біялагічнай і ландшафтнай разнастайнасці Рэспубліка Беларусь дэманструе істотны прагрэс. Забяспечана перадача пад ахову карыстальнікам 296 месцаў пасялення дзікіх жывёл і месцаў вырастання дзікарослых раслін, якія адносяцца да відаў, уключаных у Чырвоную кнігу Рэспублікі Беларусь, 16 555,5 га тыповых і (або) рэдкіх прыродных ландшафтаў, тыповых або рэдкіх біятопаў. На 1 студзеня 2024 года функцыянуе 1354 ААПТ на плошчы 1,9 млн. га (9,1 працэнта ад агульнай плошчы краіны).
У выніку планамернай працы (навуковых даследаванняў) ужо з 4-га выдання Чырвонай кнігі было выключана 20 відаў дзікіх жывёл і 8 відаў дзікарослых раслін і грыбоў, а ў 5-м выданні плануецца да выключэння яшчэ 12 відаў жывёл і 26 відаў раслін. Па шэрагу відаў, сярод якіх зубр еўрапейскі, рысь, барсук звычайны, буры мядзведзь, прапануецца знізіць ахоўны статус.
У 2023 годзе пераведзены ў электронную форму ўзаемадзеяння для ажыццяўлення праз адзіны партал электронных паслуг 24 адміністрацыйныя працэдуры ў галіне аховы навакольнага асяроддзя і рацыянальнага выкарыстання прыродных рэсурсаў.
Выдадзена 2719 заключэнняў дзяржаўнай экалагічнай экспертызы, 10537 заключэнняў аб адпаведнасці закончанага будаўніцтвам аб’екта патрабаванням экалагічнай бяспекі, 10971 тэхнічныя патрабаванні на праектаванне аб’ектаў.
У мінулым годзе Мінпрыроды рэалізоўвала пяць праектаў міжнароднай тэхнічнай дапамогі (МТП) па пытаннях аховы навакольнага асяроддзя, рацыянальнага выкарыстання прыродных рэсурсаў і змякчэння наступстваў змянення клімату з агульным бюджэтам больш за 15 млн. дол. ЗША.
Так, у рамках рэалізацыі праекта МТП “Устойлівае кіраванне стойкімі арганічнымі забруджвальнікамі (САЗ) і хімічнымі рэчывамі ў Рэспубліцы Беларусь, ГЭФ-6” у 2023 годзе было вывезена за межы краіны і знішчана больш за 1440 тон САЗ-змяшчальных адходаў. Усяго з пачатку рэалізацыі праекта было вывезена і знішчана амаль 2110 тон такіх адходаў.
У рамках дзейнасці на міжнароднай арэне Мінпрыроды сумесна з зацікаўленымі прадоўжыла работу па абароне і захаванні трансгранічнага аб’екта сусветнай спадчыны ЮНЕСКА “Белавежская пушча”. Галоўным вынікам стала прыняцце падчас 45-й сесіі Камітэта сусветнай спадчыны ЮНЕСКА рашэння, у якім была прызнана неабходнасць накіравання рэактыўнай маніторынгавай місіі ЮНЕСКА і Міжнароднага саюза аховы прыроды на тэрыторыю Белавежскай пушчы. Мэта місіі – правядзенне аб’ектыўнай ацэнкі сітуацыі і выяўленне пагроз для дадзенага ўнікальнага прыроднага комплексу. Чакаецца, што візіт міжнародных экспертаў адбудзецца ў сакавіку.
Мінпрыроды эфектыўна дзейнічае і на двухбаковых пляцоўках, у тым ліку развіваючы супрацоўніцтва з новымі замежнымі партнёрамі. Так, у 2023 годзе ведамства і падпарадкаваныя яму арганізацыі падпісалі пакет двухбаковых дакументаў у галіне аховы навакольнага асяроддзя і геолагаразведкі з Кітаем і Венесуэлай.
2023 год быў насычаны рознымі экалагічнымі мерапрыемствамі, акцыямі і кампаніямі. З мэтай папулярызацыі экалагічнага руху паспяхова праведзены Экалагічны тыдзень: адбыліся ІІ Міжнародная спецыялізаваная выстава “ECOLOGY EXPO-2023” і XVII Рэспубліканскі экалагічны форум. Усяго ў справаздачным перыядзе арганізавана 2315 экалагічных мерапрыемстваў з удзелам каля 160 тыс. чалавек, у тым ліку больш за 30 тыс. маладых грамадзян. У абмеркаванне і вырашэнне больш як 95 прыродаахоўных пытанняў уцягнута звыш 550 прадстаўнікоў грамадскасці.
Па стане на 1 студзеня 2024 года статус «Зялёная школа» маюць 413 устаноў (135,9% да ўзроўню 2022 года), у праекце «Зялёныя класы беларускай сталіцы» ўдзельнічаюць 23 установы сярэдняй адукацыі (9,6% ад агульнай іх колькасці).
Таксама падчас пасяджэнняў са справаздачамі аб праблемных пытаннях у рабоце і прапановах па іх вырашэнні быў заслуханы шэраг кіраўнікоў структурных падраздзяленняў, тэрытарыяльных органаў і падпарадкаваных арганізацый Мінпрыроды.
У рамках прамога дыялогу члены калегіі абмеркавалі пытанні парадку дня. Было адзначана, што асноўныя задачы, на вырашэнне якіх была накіравана работа прыродаахоўнага ведамства ў 2023 годзе, у цэлым выкананы.
Завяршаючы работу калегіі, Міністр шчыра падзякаваў усім супрацоўнікам сістэмы Мінпрыроды за добрасумленную працу ў 2023 годзе і выказаў упэўненасць, што па выніках прадметнай размовы, якая адбылася сёння, кожны разумее свае задачы на бягучы перыяд.
«Неабходна найсур’ёзная праца, як у цэнтральным апараце, так і на месцах, – зрабіў акцэнт кіраўнік ведамства. – Толькі якаснае комплекснае развіццё ўсіх напрамкаў прыродаахоўнай дзейнасці дасць магчымасць дабіцца максімальнага эфекту ад іх рэалізацыі і забяспечыць высокую якасць навакольнага асяроддзя і спрыяльныя ўмовы для жыцця людзей. Асабліва гэта важна ў «Год якасці», абвешчаны сёлета нашым Прэзідэнтам Аляксандрам Рыгоравічам Лукашэнкам».
Таксама Андрэй Худык звярнуў увагу, што 2024 год насычаны вельмі важнымі грамадска-палітычнымі падзеямі для краіны – у гэтыя дні праходзіць датэрміновае галасаванне па выбарах дэпутатаў Палаты Прадстаўнікоў Нацыянальнага сходу Рэспублікі Беларусь і дэпутатаў мясцовых Саветаў дэпутатаў, якое завершыцца ў адзіны дзень галасавання – 25 лютага.
«Хто яшчэ не паспеў прыняць удзел у галасаванні – абавязкова гэта зрабіце. Прымаючы ўдзел у выбарах, кожны з нас галасуе за мір, парадак, развіццё і сваё шчаснае жыццё», – заклікаў ён.
Выніковая калегія Мінпрыроды завяршылася цырымоніяй узнагароджання калектываў арганізацый і работнікаў сістэмы прыродаахоўнага ведамства, якія ўнеслі найбольш значны ўклад у выкананне задач, якія стаяць перад сістэмай.
